Bakker Martijn Olinga uit Bierum hoopte via een dynamisch energiecontract zijn brood goedkoper te kunnen bakken. Maar zijn slimme meter kan de meterstanden van zijn dagelijkse gas- en stroomverbruik niet doorgeven aan een KPN zendmast in de buurt. Daardoor weet hij niet wat hij bij het broodbakken kwijt is aan energie. Hoe betrouwbaar is de slimme meter die bij de meesten van ons thuis staat eigenlijk?
Maartje Vermeer is woordvoerder van Enexis die over de slimme meters gaat. Met de hoge gas- en stoomprijzen hebben veel mensen tegenwoordig een app om hun energieverbruik te volgen...
,,Ja en die app is een deel van het probleem. Steeds meer klanten gebruiken de slimme meter om via een app van een energieleverancier inzicht te krijgen in hun energieverbruik. Dat gaat via de zogenaamde Poort 4 (P4) in de slimme meter. Enexis heeft ruim 4,6 miljoen slimme meters bij haar klanten geïnstalleerd, te herkennen aan een knipperend led-lampje en de digitale display. Soms is het voor klanten niet mogelijk om hun meterstanden via P4 uit te laten lezen door de energieleverancier. Doordat zoveel klanten zo’n energieapp gebruiken om per dag, uur of ieder kwartier de meterstanden te ontvangen, is het aantal verzoeken dat leveranciers bij Enexis indienen om meterstanden uit te lezen, exponentieel gegroeid. Hierdoor loopt het systeem dat deze meterstanden uitleest en doorstuurt tegen de grenzen aan, waardoor er soms vertraging optreedt. Hierdoor ontvangen sommige klanten op die momenten geen meterstanden in de app of de verbruiksmanager van hun leverancier. Klanten merken dat hun meterstanden met vertraging in de app geladen worden.”
En het probleem van de bakker in Bierum, komt dát vaak voor?
,,Nee, maar is voor de bakker wel erg vervelend. Een energieleverancier wil ieder uur de meter uit kunnen lezen, wanneer een klant een dynamisch contract heeft. We weten niet hoeveel van onze klanten die getroffen wordt door een storing een dynamisch contract heeft. Een storing in het netwerk van een mobiele provider of slecht bereik zoals in dit geval bij KPN kan een oorzaak zijn voor het (tijdelijk) niet uitleesbaar zijn van de slimme meter. Enexis is sterk afhankelijk van de mobiele telecom providers. Bij deze storingen blijft de slimme meter de meterstanden correct registreren en stuurt de meterstanden alsnog door als de meter weer bereik heeft. De meeste storingen zijn van tijdelijke aard en lossen zich vanzelf weer op. In dit geval is het anders want er is sprake van slecht bereik. We gaan onderzoeken of de klant met een andere meter kan worden geholpen.”
Wat kunnen mensen zelf doen?
,,In zo’n zaak van de bakker kunnen klanten zelf niet veel doen. Gelukkig registreert de meter wel de juiste meterstranden en kunnen klanten zelf de meterstanden op het display van hun slimme meter bekijken. Maar omdat deze klant een dynamisch contract heeft, is hij daarmee nog niet geholpen. Enexis onderzoekt deze storing en probeert deze al dan niet met behulp van een monteur en of de energieleverancier op te lossen.”
Inwoners van Winsum kregen van jullie een brief over hun slimme meter die data niet meer goed uitleest en doorgeeft. Wat is hier aan de hand?
,,We ontvangen een melding als bijvoorbeeld de communicatiemodule niet naar behoren werkt of de meter niet bereikbaar is. Als een storing langer dan twee weken duurt, kan het nodig zijn dat Enexis een monteur inplant om ter plaatse te kijken. De klant ontvangt hierover dan een brief met een afspraak voorstel. Dat is waarschijnlijk in Winsum aan de hand. De klanten zullen een meterwissel aangeboden krijgen.”
Los van de bakker, de storing in Winsum en die populaire apps, zijn er nog andere problemen?
,,Het is ook mogelijk dat de meterstanden (tijdelijk) niet uitleesbaar zijn omdat er op de plek van de slimme meter (bijvoorbeeld een kelder of in een grensgebied van een zendmast) geen of slecht bereik is. Soms is sprake van een storing in het netwerk van de mobiele provider, zoals bijvoorbeeld KPN of Vodafone. Maar ook bij deze storingen blijft de slimme meter de meterstanden correct registeren en stuurt deze de standen alsnog door als de meter weer bereik heeft. De meeste storingen zijn van tijdelijke aard en lossen zich vanzelf weer op. Ook kan het zijn dat er een technisch defect bij de slimme meter is, zoals bijvoorbeeld een defecte communicatiemodule van de slimme meter of zijn de gas- en elektrameter niet correct gekoppeld. Ook hier geldt dat de meter de correcte standen noteert, maar deze kunnen alleen niet op afstand worden afgelezen. Als de communicatiemodule niet naar behoren werkt of de meter is niet bereikbaar, ontvangt Enexis daarvan een melding, zoals in Winsum.”
Als je dit soort hoort, lijkt het alsof het vaak mis kan gaan. Maar. Hoe vaak komen problemen voor?
,,Nou, 98,4 procent van de slimme meters werkt probleemloos. Voor een technisch complex systeem zoals het uitlezen van slimme meter is dit best een hoog percentage. Bovendien werkt een slimme meter met verbindingsproblemen gelukkig nog steeds als meter. De afrekening verloopt dus hetzelfde als bij niet-digitale meters. Aan het hoofddoel van een meter wordt, ook bij een storing alsnog voldaan.”
Hoe vaak is sprake van een storing?
,,Een maand geleden was 1,2 procent van de slimme meters in het Enexis gebied technisch niet uitleesbaar en 0,4 procent stond in langdurige storing. Het is goed om te weten dat er bij klanten twee meters hangen, een gasmeter en een elektriciteitsmeter.”
Wat is er aan te doen?
,,Wij willen het liefst dat alles 100 procent werkt. Eind vorig jaar heeft Enexis een positieve test afgerond met meters met een gevoeligere modem. Maar technisch is niet alles oplosbaar. En we blijven afhankelijk van de locatie van de slimme meter. De locatie kan een oorzaak zijn voor verbindingsproblemen. Enexis is afhankelijk van de lokale signaalsterkte van de mobiele telecom provider, in een grensgebied is de signaalsterkte bijvoorbeeld slechter. Ook de locatie van de meterkast in de woning of het gebouw speelt een rol. Een meterkast op een ongebruikelijke plaats, bijvoorbeeld de kelder of een woning met dikke muren zal altijd moeilijk bereikbaar blijven en sneller connectieproblemen kennen.”
Hoeveel slimme meters moet Enexis dit jaar vervangen omdat ze niet goed werkten ?
,,Dat kunnen we vooraf niet zeggen. Ruim 7 miljoen huishoudens hebben momenteel een slimme meter, dit is ongeveer 90 procent van alle meters. In het Enexis verzorgingsgebied is dit percentage ongeveer 92 procent. Onze schatting is dat we rond de 0,5 procent per jaar vervangen, in 2022 waren dat bijna 18.000 meters (elektriciteits- en gasmeters bij elkaar opgeteld) De technische levensduur van slimme meters is 15 tot 20 jaar.”
Is een slimme meter verplicht?
,,Een slimme meter is niet verplicht. Wanneer een consument de slimme meter door Enexis krijgt aangeboden kan hij/zij de slimme meter weigeren of de uitleesfunctie laten uitzetten. Dat betekent dat de meter niet automatisch wordt uitgelezen. Wanneer een klant een slimme meter weigert, blijft de traditionele meter in de meterkast hangen, mits deze niet vervangen hoeft te worden. Wanneer een meter wel vervangen moet worden, dan krijg je bij weigering een digitale meter die zogezegd niet slim is, dat is dus eigenlijk zonde.”
Veel mensen hebben weinig vertrouwen in hun slimme meter. Sommige verwijzen naar een onderzoek TU Twente. Daaruit bleek dat een dimmer van een LED lamp al een teruggave van stroom kan veroorzaken, ook al zijn er helemaal geen zonnepanelen.
,,Een gemiddeld huishouden telt tegenwoordig meer dan 100 elektrische apparaten. Denk naast de gebruikelijke huishoudelijke apparatuur - aan zogeheten vermogenselektronica met componenten om te schakelen of om te vormen, zoals opladers, tablets, omvormers voor zonnepanelen en op afstand bedienbare lichtschakelaars en dimmers. Hoewel de meeste apparaten Europese goedkeuring hebben, kunnen bepaalde combinaties van apparatuur of het onjuist gebruik ervan stoorsignalen veroorzaken. Een voorbeeld is het koppelen van een dimmer aan niet-dimbare apparatuur, zoals (led)lampen of terrasverwarming. In uitzonderlijke gevallen kunnen dat soort verstorende signalen leiden tot versnelde veroudering van apparatuur. Dit kan in individuele gevallen, afhankelijk van de duur en sterkte van het stoorsignaal en de omstandigheden op de locatie, invloed hebben op de energiemeting. In 2020 hebben de netbeheerders circa 1000 elektriciteitsmeters onderzocht naar aanleiding van klachten over mogelijke afwijkingen van de meter. In twee gevallen waren stoorsignalen de oorzaak.
Hoe kunnen mensen vaststellen of hun slimme meter wel of niet goed werkt?
,,Wanneer je een plotselinge stijging van je elektriciteitsgebruik constateert.”
Kun je als consument verlangen dat de meterstand handmatig wordt opgenomen?
,,Wanneer een klant geen meter heeft die op afstand kan worden uitgelezen, is Enexis als netbeheerder verplicht om eenmaal per 36 maanden een fysieke opname uit te voeren.”
Dynamisch energiecontract?
Met een dynamisch energiecontract heb je te maken met extreem variabele tarieven van stroom en gas, prijzen voor een kuub gas of een kilowattuur stroom die per dag, zelfs per uur (elektriciteit!) kunnen verschillen. Voor gas gelden dagprijzen, die je de dag voor levering online kunt zien. Voor elektriciteit verschilt het tarief per uur, waardoor je voor dit type energiecontract een slimme meter nodig hebt. Je verbruikte elektriciteit en gas wordt achteraf in rekening gebracht aan de hand van de verbruiksgegevens die deze meter bijhoudt.
De dynamische energieprijzen lagen dit jaar lager dan welk ander contract dan ook, maar bakker Olinga weet nog niet wat hij nou in januari, februari en maart exact heeft verbruikt en of hij nu daadwerkelijk zijn brood en banket goedkoper bakte. Zijn slimme meter krijgt maar geen verbinding met een KPN-zendmast, die de gegevens van zijn gas- en stroomverbruik door ‘straalt’ naar zijn energieleverancier.
Volgens Enexis kunnen mensen met storingen in hun slimme meter en wel inzicht willen in hun energieverbruik via een verbruiksmanager van de leverancier, kunnen bij storingen die langer dan twee weken duren het beste contact opnemen met de klantenservice van Enexis. Het probleem doet zich alleen voor als klanten gebruik willen maken van het uitlezen van de meterstanden via de P4. Omdat de meter wel gewoon de correcte meterstanden registreert, kunnen klanten zelf de meterstanden op het display van hun slimme meter bekijken. Daarnaast kun je als je met enige technische kennis hebt je zelf een P1 meter aansluiten op de slimme meter via de P1-poort, waarmee je zonder tussenkomst van een energieleverancier inzicht krijgt in je energieverbruik.
