Openbare wifinetwerken zijn handig, maar oplichters kunnen meekijken, wachtwoorden stelen of malware installeren. Hoe gebruik je gratis wifi op een veilige manier? „De eigenaar van het netwerk kan alles zien.”
Hoe onveilig is openbare wifi?
Europol wijst in een rapport uit 2020 op de gemakkelijke toegankelijkheid van openbare wifi voor cybercriminelen om gebruikersgegevens te monitoren en te stelen. Volgens de Europese politieorganisatie mag je nooit veronderstellen dat gratis wifi veilig is. Iedereen kan immers een openbaar wifinetwerk installeren. Sommige smartphones connecten trouwens automatisch met een gratis wifinetwerk dat een bekende toegangsnaam uitzendt.
Vooral in drukke omgevingen zoals vliegvelden of stations kunnen criminelen gemakkelijk valse draadloze netwerken creëren om gebruikers in de val te lokken.
Maar ook een officieel openbaar wifinetwerk van een overheid, bedrijf of dienstverlener kan risicovol zijn. Oudere wifitechnologieën zijn bewezen onveilig en kunnen worden gekraakt. Dus zelfs als je een ’betrouwbaar’ openbaar draadloos netwerk gebruikt, ben je er niet zeker van dat een crimineel het niet gehackt heeft en allerlei gegevens over je verzamelt.
Dan is er nog de privacy. Zelfs als je een betrouwbaar openbaar wifinetwerk gebruikt, mag je er niet vanuit gaan dat de verstrekker jouw persoonlijke gegevens als een goede host beheert. De eigenaar van het netwerk kan alles ’zien’ wat je op het internet doet. Mogelijk vraagt de eigenaar je eerst om een privacyverklaring te ondertekenen. Zelden leest iemand die lange lappen tekst, maar mogelijk geef je door te aanvaarden allerlei toestemmingen waar je het niet mee eens zou zijn als je de verklaring aandachtig zou lezen.
Hoe controleer ik de verbinding?
Zorg er om te beginnen voor dat je effectief het echte, correcte wifinetwerk gebruikt van de locatie waar je je bevindt. Controleer de naam en het wachtwoord van het aangeboden wifinetwerk. Dubbelcheck eventueel bij een medewerker van de locatie waar je je bevindt. Wees dubbel voorzichtig als je geen wifiwachtwoord moet invoeren.
Gebruik eventueel een app zoals Fing, WiFi Analyzer of NetSpot om het netwerk te controleren. Zorg er in elk geval voor dat jouw apparaat alle recente veiligheidsupdates heeft en dat de antivirussoftware bijgewerkt is. Heeft jouw apparaat een firewall, controleer dan dubbel of die ingeschakeld is. Idealiter schakel je Bluetooth, bestandsdeling, netwerkontdekking en het automatisch verbinden van wifi uit voor je openbare wifi inschakelt.
Surf alleen naar betrouwbare, versleutelde websites die beginnen met ’https://’. Gebruik tijdens het surfen altijd een incognitotablad, zoals de ’InPrivate’-modus bij Edge, de icognitomodus bij Chrome of de privémodus bij Safari. Wanneer je verbonden bent met een openbaar wifinetwerk, gebruikt je trouwens bij voorkeur een browser met extra privacyfocus, zoals Firefox Focus of DuckDuck Go. Gebruik zo veel mogelijk tweefactorauthenticatie.
Bedenk dat een persoonlijke hotspot van jouw eigen toestel of dat van een vriend of collega een veiliger manier is om wifi te gebruiken. Maar dan moet je natuurlijk wel over voldoende mobiele data beschikken.
Welke software beschermt me?
De veiligste manier om een openbaar wifinetwerk te gebruiken is met behulp van een virtual private network (vpn). Dat is meestal een betalende optie, maar wel het belangrijkste wapen tegen hackers en datacriminelen. Een vpn is een beveiligde tunnel die jouw online verkeer verbergt en versleutelt, waardoor je veilig en privé kunt internetten, zelfs op onbetrouwbare netwerken zoals openbare wifi.
Sommige routerfabrikanten, zoals bijvoorbeeld het Duitse AVM met zijn Fritz!Box-routers, bieden gratis vpn aan via het eigen thuisnetwerk. AVM gebruikt hiervoor de vpn-software van WireGuard. Heeft jouw router deze mogelijkheid, schakel die ingebouwde vpn dan zeker in zodat je onderweg overal veilig over jouw eigen thuisnetwerk kunt surfen. WireGuard is open source en gratis te gebruiken, maar daarvoor is wel enige computerkennis nodig.
Commerciële vpn’s zoals ExpressVPN, NordVPN en vele andere zijn veel gebruiksvriendelijker, maar kosten geld. Meestal is er wel een periode van enkele weken waarmee je deze diensten gratis kunt gebruiken. Reken op 3 à 5 euro per maand voor de basisversies van deze vpn-diensten.
Vermijd het gebruik van gevoelige apps
Belangrijk is om op een openbaar draadloos netwerk geen gevoelige gegevens te delen, zeker als je geen vpn gebruikt. Bank- en verzekeringszaken handel je beter thuis af of via mobiele data, niet met openbare wifi. Hetzelfde geldt voor het gebruik van medische apps zoals Helena, iHealth, mynexuzhealth of de app van de ziektekostenverzekeraar. De gegevens in wachtwoordenmanagers zoals 1Password, LastPass of Keepass kun je beter ook niet bijwerken op een openbaar wifinetwerk.
